Halk arasında fitre olarak bilinen fıtır sadakası, Ramazan ayını tamamlayarak bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak verilir. Dinen zengin sayılan ve Ramazan’ın sonuna erişen her Müslümanın, belirli ihtiyaç sahiplerine vermesi gereken vacip bir sadakadır.
Fıtır sadakasının amacı, ihtiyaç sahibi bir kimsenin yaşadığı toplumun hayat standartlarına uygun şekilde bir günlük yiyeceğinin karşılanmasını sağlayarak onun da bayram sevincine ortak olmasına yardımcı olmaktır.
Kimler Fıtır Sadakası vermekle yükümlüdür?
Peygamber efendimiz (s.a.v) Buhari’nin naklettiği hadis-i şerifte köle-hür, erkek, kadın, büyük, küçük herkesin fitre vermesini buyurmuştur. Abdullah İbn Ömer’den şöyle dediği nakledilmiştir: “Hz. Peygamber fıtır sadakasını 1 sâ’ (ölçek) hurma ve 1 sâ’ arpa olmak üzere köle, erkek, kadın, küçük ve büyüklere farz kılmış ve insanlar (bayram) namazına çıkmadan önce verilmesini emretmiştir.” (Buhârî, Zekât, 76; Müslim, Zekât, 12 .)
Ramazan Bayramı’na ulaşan ve temel ihtiyaçları ile bir yıllık borçlarının dışında nisap miktarı mala (80,18 gram altın veya eşdeğeri) sahip olan her Müslüman, kendisi ve velayeti altındaki kişiler için fıtır sadakası vermekle yükümlüdür. Ancak, fitre yükümlülüğü için malın kazanç sağlayan bir niteliğe sahip olması veya üzerinden bir kameri yıl geçmiş olması şart değildir.
Kişi, kendi fitresini ve ergenlik çağına ulaşmamış çocuklarının fitresini vermek zorundadır. Ancak anne, baba, yetişkin çocuklar, eş, kardeşler ve diğer akrabalar için fitre ödeme mecburiyeti yoktur. Buna rağmen, vekâletleri olmadan onlar adına fitre verilse de bu geçerli sayılır.
Şâfiî mezhebine göre ise, fitre vermek farz olup, bununla yükümlü olmak için nisap miktarı mala sahip olma şartı aranmaz. Temel ihtiyaçlarını karşılayıp bayram günü ve gecesi için yeterli yiyeceğe sahip olan her Müslüman fitre vermekle yükümlüdür. Ayrıca, maddi durumu iyi olan kişi, Müslüman olan eşi, çocukları, anne-babası ve diğer yakınları için de fitre vermelidir.
Diyanet 2025 yılı fitre miktarını açıkladı:
Konu ile ilgili hadis-i şerifler, mevcut sosyo-ekonomik hayat şartları ve bir kişinin günlük gıda ihtiyacı göz önünde bulundurularak ülkemizde fitre miktarı 2025 yılı Ramazan ayından 2026 yılı Ramazan ayına kadar 180 TL olarak belirlenmiştir.
Fıtır Sadakası kimlere verilmez?
Günümüzde fitre miktarının belirlenmesinde, kişinin iki öğünlük temel gıda ihtiyacını karşılayacak miktarın esas alınması daha uygun görülmektedir. Ancak, fitre dinen zengin sayılan kişilere, anne, baba, dede ve nine gibi üst soyu ile çocuk ve torunlar gibi alt soya ve eşe verilemez.
Hanefilere göre aşağıda sayılanlara fitre verilmez:
- Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara,
- Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,
- Eşine,
- Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,
- Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa (Merğinânî, el-Hidâye, II, 223-228)
Şâfiîlere ve Ebu Yusuf’a göre fitre, Müslüman olmayana da verilemez. (Mâverdî, el-Hâvî, III, 387; X, 519; Merğinânî, el-Hidâye, II, 223)
Bunların dışındaki kardeş, teyze, dayı, amca, hala ve onların çocukları, gelin, damat, kayınpeder ve kayınvalide gibi akrabalar zengin değillerse kendilerine zekât, fitre ve fidye verilebilir. (Zeylaî, Tebyîn, I, 301)
Fitre, tek bir fakire verilebileceği gibi, birden fazla ihtiyaç sahibine de dağıtılabilir. Ancak, bir kişiye verilen miktarın en az bir fitre değerinde olması daha uygundur.
Fıtır Sadakası ne zaman verilmelidir?
Fıtır sadakasının asıl verilme vakti Ramazan Bayramı’nın birinci günü olsa da, bayramdan önce verilmesi daha faziletli kabul edilir. Özellikle bayram namazından önce verilmesi müstehap sayılmıştır. Bununla birlikte, bayram günü veya sonrasında da verilebilir, ancak bayramdan sonraya bırakılması mekruh görülmüştür.
Şâfiî mezhebine göre ise, fitrenin meşru bir mazeret olmadıkça bayramın birinci günü gün batımından sonraya bırakılması haram kabul edilir. Ancak Ramazan’ın ilk günlerinden itibaren verilmesi caizdir.
Yorum Yap