el-Fergani kaçıncı yüzyılda yaşamıştır? Hangi alanda çalışmıştır ve nerelidir?
Tam adı Ebu’l-Abbas Ahmed bin Muhammed bin Kesir el-Fergani olan El-Fergani, 9. yüzyılda yaşamış bir İslam âlimi ve astronomdur. Günümüzde daha çok Batı dünyasında “Alfraganus” olarak bilinir. Fergana Vadisi’nde (bugünkü Özbekistan) doğduğu için “El-Fergani” lakabıyla anılmıştır. Doğum tarihi tam olarak bilinmese de, yaklaşık olarak 9. yüzyılın başlarında doğduğu kabul edilir.
El-Fergani, Abbasi Halifesi Memun’un hüküm sürdüğü dönemde Bağdat’ta önemli bilimsel çalışmalar yapmıştır. Bu dönemde, Halife Memun tarafından kurulan ve İslam bilim dünyasının merkezi olarak kabul edilen Beytü’l-Hikme’de (Bilgelik Evi) görev almıştır. Burada hem İslam dünyasının hem de Antik Yunan bilim mirasının gelişimine büyük katkılarda bulunmuştur.
El-Fergani’nin en bilinen eseri “Kitab fi Harakat el-Semaviye ve Cevami İlmi’n-Nücum” (Göksel Hareketler ve Yıldız Bilimi Üzerine Kitap) adlı çalışmasıdır. Bu eser, gökbilim alanında temel bilgiler sunmuş ve özellikle Batı dünyasında uzun süre referans kitap olarak kullanılmıştır. Orta Çağ Avrupa’sında Latinceye çevrilen bu eser, Kopernik gibi ünlü bilim insanlarının çalışmalarını etkileyen önemli bir kaynak olmuştur.
El-Fergani’nin gökbilime katkıları arasında Dünya’nın boyutları ve gezegenlerin hareketleri konusundaki çalışmaları öne çıkar. O, Dünya’nın çapı ve çevresi hakkında oldukça doğru hesaplamalar yapmıştır. Ayrıca Nil Nehri’nin taşkınlarını ölçmek için kullanılan ‘Nilometre‘ cihazının tasarımında da rol almıştır.
Bilimsel çalışmaları, yalnızca İslam dünyasında değil, Batı’da da yüzyıllar boyunca etkisini sürdürmüştür. Batılı bilim insanları, El-Fergani’nin eserlerinden faydalanarak astronomi alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
El-Fergani, İslam dünyasında bilimin altın çağını temsil eden önemli figürlerden biridir. Hem astronomi hem de matematik alanındaki katkılarıyla insanlık tarihine damgasını vurmuş, bilimsel gelişimin öncülerinden biri olmuştur.
Eserlerinin Latinceye çevrilmesi, onun fikirlerinin Batı’da da tanınmasını sağlamış ve bu durum Avrupa’da Rönesans’ın temellerini oluşturan bilimsel birikime katkıda bulunmuştur.
El-Fergani’nin yaşamının son dönemlerine ilişkin bilgiler sınırlı olmakla birlikte, onun 861 yılından sonra vefat ettiği düşünülmektedir. Ancak eserleri ve fikirleri, yüzyıllar boyunca yaşamaya devam etmiş ve bilimin ilerlemesine ışık tutmuştur.
Yorum Yap